Burgemeester? Niet meer van deze tijd!

Burgemeesters zijn eigenlijk niet meer van deze tijd. Ze worden benoemd door de Kroon op voordracht van een commissie van de gemeenteraad. Ze hebben bijna vanzelfsprekend gezag, terwijl anderen gezag moeten verdienen. Ze zullen de wethouders en raadsleden de inhoudelijke debatten gunnen en kijken vooral naar de vraag of iedereen op de juiste manier betrokken is. Het proces is belangrijker dan de inhoud. De burgemeester is groot op de achtergrond en meestal bescheiden op de voorgrond, verstandig. Totdat het gaat over democratische waarden, bescherming van minderheden, naar elkaar luisteren, dan spreekt hij zich juist ferm uit. Niet meer van deze tijd ….

Het viel mij op toen ik woensdag een discussie mocht begeleiden van een tiental burgemeesters over de verbinding tussen de representatieve democratie en de participatieve (doe-) democratie: de burgemeester is echt niet meer van deze tijd. Waar de samenleving in beweging komt met zwart – wit verhalen, stevige uitspraken, blijken de burgemeesters bakens van rust en nuance. Ze letten op omgangsvormen, de-escaleren en bemiddelen. Volgens mij is de helft van de burgemeesters gecertificeerd mediator!

De burgemeester heeft bij uitstek vertrouwen van mensen en is niet zo besmet als wethouders en raadsleden, misschien wel juist door die rare benoeming. Het is immers aan de politiek om het inhoudelijke compromis uit te leggen als een overwinning en om zich groot te maken en succes te claimen. Dat hoeft de burgemeester niet te doen.

De burgemeester weet ook dat hij een onbetaalbare waarde vertegenwoordigt. Als hij bij een bewoner langsgaat die iets moois heeft gedaan voor de wijk en een bloemetje overhandigt zal die bewoner (en de wijk) zich dat altijd herinneren. Dat is heel wat anders dan een wethouder op de lokale TV.

Rustgevende figuur

De burgemeester is veel beter benaderbaar dan vroeger. Mensen spreken hem gewoon bij de supermarkt aan. De burgemeester zegt niet wat democratie is, maar vraagt aan de mensen persoonlijk “Wat is democratie voor u en wat gaat u als bijdrage leveren aan de democratie?”. Hij gaat mee met zijn tijd en speelt een rol op twitter en facebook, maar is op twitter eerder een rustgevende figuur dan een hijgerige twitteraar. Is er verdriet, dan staat de burgemeester vooraan en biedt hij troost en verbondenheid die vroeger de dominee bood. Voor een feest is niet altijd tijd, voor verdriet maakt hij altijd tijd. Voor afzijdige burgers die zich niet met de politiek willen bemoeien is de burgemeester de verpersoonlijking van het betrouwbare gezag.

Kortom, de burgemeester is niet meer van deze tijd. Na afloop van de bijeenkomst die ik mocht begeleiden, bedanken de burgemeesters je en een enkeling mailt nog na afloop een aardig compliment aan de organisatie. Ruud van Bennekom, de directeur van het genootschap van burgemeesters mailde mij “Een van de prettige dingen van mijn werk voor het genootschap van burgemeesters is dat de burgemeesters hun waardering voor de dingen die we doen niet onder stoelen of banken stoppen.”

Niet meer van deze tijd

Niet meer van deze tijd.... De enige die in de participatieve en in de representatieve democratie vanzelfsprekend gezag heeft. Maar de burgemeester die deze unieke positie niet gebruikt om de democratie te laten floreren laat een prachtkans liggen. Verschillende burgemeesters zijn er ook mee bezig en het is goed die ervaringen te delen om te leren van elkaar en het nog beter te doen. Best belangrijk.

Want Nederland snakt naar die rol van burgemeesters!