donderdag 4 februari 2016

Dreigen werkt niet, elkaar helpen wel

Een samenleving heet niet voor niets samenleving. Sterker: diverse groepen mensen in een land vormen niet vanzelfsprekend een samenleving. Het gaat niet goed met het samenlevingsgevoel. "Met mij gaat het goed, met ons niet". Los dit op en wordt gelukkiger!

Niet alleen gaat het niet goed. Er zijn juist sterke krachten die  desintegreren. Denk aan facebook en twitter: je kunt je verbinden met je eigen interessegroepen en ontvangt daarmee gefilterde informatie naar je eigen wensen. Je kunt wegzappen van informatie die niet strookt met je (voor)oordeel. (hier, de i-samenleving)

Integrerende krachten door anderen te helpen
De samenleving is opgebouwd uit natuurlijke eenheden als families, verenigingen, buurtjes van bij elkaar wonende mensen. Overigens zie je dat ook verenigingen en buurten minder integreren en als je ziet dat steeds vaker mensen trouwen binnen hun welvaartsgroep, kan je concluderen dat die integratie minder stevig is. Inspiratie is vaak een integrerende bron vooral als er vormen van hulp aan anderen aan verbonden is. Met de kerk als belangrijk voorbeeld, maar ook de vakbeweging waar ze opkwam voor solidariteit of langer geleden gilden. De kerk was vroeger een niet te negeren integratiekracht omdat iedereen geholpen werd.

Machten die een samenleving bouwen
Kenneth Boulding in The world as a total system 1985
(bewerkt en vertaald door mij)
Er zijn vanouds verschillende krachten om een samenleving te smeden tot een samen-leving. Boulding stelt dat er drie krachten zijn die de samenleving bij elkaar houden: dreigingsmacht, uitwisselingsmacht en integrerende macht. De dreigingsmacht gebruikt (al dan niet geoorloofd) geweld, denk aan politie en het leger als geoorloofd en dat van terroristen als ongeoorloofd. De uitwisselingsmacht moet je zien als de macht van markten. Door uitwisseling van voorkeuren, wensen en kennis wordt macht uitgeoefend. Denk aan de markt die V&D failliet doet gaan. Maar denk ook aan het onderling handelen in gunsten: als jij dit voor mij doet, doe ik dat voor jou. Boulding vond de integratiekracht de belangrijkste, maar concludeerde dat alledrie van belang zijn. De democratische Staat staat ongeveer in het midden omdat die drie verschillende machten gebruikt. 

Paarse kabinetten waren een voorbeeld van uitwisselingsmacht. Niet alleen door het introduceren van marktwerking, maar ook het kwartetten dat de PvdA en VVD deden om tot een regeerakkoord te komen. Op zich niet fout, maar niet erg goed werkend om de samenleving bijeen te houden. Je komt niet nader tot elkaar en misschien belangrijker: je biedt geen inspiratie aan de samenleving.

Dreigingsmacht in opkomst
Dreigingsmacht zie je steeds vaker terugkomen. IS gebruikt het om de eigen samenleving bijelkaar te houden en de moslims en niet-moslims in andere landen juist uit elkaar te spelen. Mensen die geen azc in hun buurt willen gebruiken ook dreigingsmacht. Er wordt gedreigd met dode varkens en stenen. Gelukkig zijn er genoeg plaatsen waar wel beargumenteerd wordt en gegeven en genomen om tot een oplossing te komen. Maar de integrerende kracht is niet aanwezig (of wordt geframet als gutmensch).

Een ander voorbeeld van verzwakte integrerende macht is de magere integratie van culturele verscheidene groepen in ons land. Integratie is ook al iets geworden dat afgedwongen moet worden. Van de minderheden welteverstaan. Een reactie is soms nog uitwisseling: als jouw groep iets doet, kan ik met mijn groep iets anders doen. Een samenleving die gebaseerd is op dreiging kan uit elkaar vallen als de Baas verdwijnt. Kijk naar Libië of Joegoslavië. Bezie onze dwang tot integratie van Marokkanen, Turken en zo en vergelijk die eens met de Amerikaanse: waar nieuwkomers eerste generatie Amerikanen heten.

Er wordt wel eens gepleit voor het midden of zelfs het radicale midden. Het gaat echter niet om het midden of het komen tot efficiëntere oplossingen. Wat mist is de integrerende kracht van inspiratie.

Zwakke integratiemacht, maar in opkomst
Gelukkig is die er wel. Kijk bij buurtcoöperaties, zorgcoöperaties, energiecoöperaties: mensen die zich organiseren rond een ideaal en andere meeslepen. De hele duurzaamheidsbeweging kan ook integrerend werken. De kerk en vakbeweging mogen dan verzwakt zijn: coöperaties groeien als kool (hier: groei van collectieve organisaties). Het is klein maar hier zie ik veel kansen.

Ondertussen pleit ik voor minder dreiging en afdwingen van beleid en meer organiseren van het elkaar tegenkomen, met elkaar in gesprek komen, elkaar helpen. Juist als je elkaar nog niet kent. 

Helpen helpt jezelf (en de ander gelukkig ook)
Het leuke daarvan is dat de weg daarheen nogal veel oplevert. Helpen helpt jezelf! Laatst bleek al dat elke dag een goede daad doen stress tegengaat en geluk bevordert. En geld geven maakt gelukkiger dan dingen kopen. Beetje soft, maar we worden er wel gelukkiger van: help jezelf door te helpen (of doe het eens niet om er zelf beter van te worden).

Je kunt ook zeggen: elkaar helpen uit welbegrepen eigenbelang   



Geen opmerkingen:

Een reactie posten