dinsdag 24 oktober 2017

Is ons systeem nog wel het hunne?


Het is gemakkelijk het systeem de schuld te geven en veel mensen doen dat. Woede over het systeem dat EU heet en dat geld naar de Grieken stuurt of vluchtelingen binnen laat. Woede over het systeem dat niet ingrijpt als jongeren thuis in een onveilige situatie ztten. Woede over het financiele systeem dat niet voorkomt dat banken failliet gaan. Opvallend is dat de woede niet gaat over de persoon die zich vergrijpt, een kind mishandelt, zich verrijkt of fraudeert, maar over het systeem dat dat niet voorkomt.

Wij roepen hen die verantwoordelijk zijn ter verantwoording
Neem de moord op Anne Faber. Een petitie over het systeem dat deze moord niet voorkwam werd massaal ondertekend. “Wij roepen hen die verantwoordelijk zijn, o.a. het ministerie van Veiligheid en Justitie, ter verantwoording en eisen een verklaring”. Daar tegenover staat een stuk waarin iemand juist beweert dat de petitie voor een onderzoek naar het 'falend rechtssysteem' geen goed idee is. “We moeten de elementaire uitgangspunten van ons rechtssysteem juist koesteren”.

Mensen die massaal het “ik onderteken niet” stuk op sociale media deelden, willen laten zien dat het gaat om de misdadiger en dat een systeem niet alles kan voorkomen. Zij denken dat mensen alle pech willen uitsluiten en dat het systeem dat hoort te doen. Ik dacht dat zelf ook lang. Toch is er iets anders aan de hand. Het gaat niet om het uitsluiten van pech, maar gebrek aan vertrouwen in het systeem.

Onze kascommissie
Bij ons in de buurt wordt de jaarrekening jaarlijks gecontroleerd door een kascommissie. Als er mensen in de kascommissie zitten weten we wat voor mensen dat zijn. Met Margo weet je gewoon dat er eerlijk en kritisch gekeken wordt. Remco is de eerlijkheid zelve. Danielle weet echt wel waar ze het over heeft. Als Danny dat zegt, is het recht uit het hart. Het systeem dat controleert bestaat uit onze mensen. Daar hebben we vertrouwen in.

Vertrouwen winnen
Tegenover het systeem dat we in ons buurtje hebben staat het systeem dat aangeklaagd wordt. Het systeem is anoniem, we kennen de bewakers niet, we kennen ook de resultaten niet zo goed, maar horen uitgebreid over fouten. Henriette Prast is expert op het gebied van vertrouwen. Ze komt tot een aantal elementen die vertrouwen bevorderen. Let wel dat ik haar vrij interpreteer en versimpel.
  • Resultaten
  • Voorspelbaarheid.
  • Nabijheid.
  • Participatie
  • Duidelijkheid over de bewakers.
Kijk nu naar de systemen waar mensen geen vertrouwen in hebben. De resultaten zijn onduidelijk, de voorspelbaarheid is alleen goed bekend aan experts, er is geen nabijheid, want de schaalgrootte is enorm toegenomen, er is geen participatie van “gewone mensen” en wie de bewakers zijn is onduidelijk.

Toezicht, dat doen wij gestudeerde politici wel
Het komt er op neer dat de systemen die toezien wel bij ons, geinformeerde, gestudeerde participerende Nederlanders redelijk bekend zijn, maar dat het niet meer systemen zijn van ons, burgers. Niet zelden zie je dat het toezicht in handen ligt van mensen die beloond moeten worden na een functie te hebben vervuld voor hun politieke partij. Geen wonder dat de mensen die schoppen tegen dat systeem bij hun kiezers met alles wegkomen. ook de president van de VS die kankert op rechters, zoals Wilders dat bij ons doet. Het is namelijk wel hun "Donald", of hun "Geert".  

Geen wonder dat er geen vertrouwen in is. En niet vreemd dat dat gebrek aan vertrouwen ingezet wordt voor politiek gewin. Het scoort geweldig om te kankeren op het systeem. Misschien is het nog een beetje "ons systeem", het is zeker niet het hunne.

dinsdag 17 oktober 2017

Het oog van de meester maakt het paard vet

Het is duidelijk dat we niet meer zonder burgerparticipatie beleid kunnen maken in Nederland. Inspraak, interactieve beleidsvorming, samenspraak: diverse termen geven aan dat de gemeente niet alles zelf wil verzinnen zonder bewoners en bedrijven ruimte te geven om mee te praten. Mooi, maar heel erg beperkt. Laat bewoners ook kijken naar de uitvoering, resultaten en bijstellingen!

Let op het jaarverslag
Bij bedrijven zijn de jaarcijfers veel belangrijker dan de begrotingen. Mooie plannen zijn leuk,  maar het gaat er natuurlijk wel om dat je wat voor elkaar hebt gekregen. Bij bedrijven kijkt men naar geslaagde innovaties. Niet de gesprekken over wat mensen een lekker toetje zullen vinden zijn van belang, maar de vraag wat er van al die nieuwe innovaties echt doorbreekt. Als het in de winkel ligt,  blijkt het dan te slagen?  De raket van Ola stamt al uit de jaren 60 en is al jaren een succes. De Magnum was een innovatie in 1989. Veel variaties op dat thema zijn uitgeprobeerd en er zijn er maar enkele die overblijven. Albert Heijn bracht eens een rendier-ijsje uit als innovatie, maar haalde de ijsjes terug omdat ze niet leken op rendieren. Een idee voor vernieuwing is aardig, maar wat is een echte knaller? Wat slaagt? Wie niet presteert wordt op de beurs hard aangepakt, wie wel presteert wordt beloond.

Het oog van de meester
Waarom kijken bewoners en bedrijven daar niet veel meer bij mee? Het oog van de meester maakt het paard vet is een toepasselijk spreekwoord. Als je weet dat de baas kijkt ben je net iets zorgvuldiger, leg je net iets beter uit wat je doet en bedenk je net iets eerder waar je het voor doet. Iemand laten meekijken is lastig, maar werkt wel. Ook voor jezelf! Als de meester ziet wat je doet, zal die eerder ook vertrouwen hebben in je werk. Mooi toch? Kun je krediet opbouwen (en een keer een foutje maken)

Mee laten praten over wat je gáát doen is juist makkelijker. Wie mee heeft gesproken moet later niet zeuren: had je maar bij de afspraak wat er moest gebeuren je idee of je twijfel moeten inbrengen. Je ziet dus dat meepraten over de plannen mensen mede-verantwoordelijk maakt. Terecht, wij burgers zijn immers de baas! Het is minder gevaarlijk voor de politici om vooraf mensen te horen. Maar dat maakt het niet minder interessant de baas ook bij de resultaten te betrekken.

Veel mogelijkheden
Tijdens een training over democratische vernieuwing viel mij op dat de experimenten die gemeenten zelf wilden opstarten vrijwel allemaal over de plannen gingen! Terwijl er zoveel meer mogelijkheden zijn om bewoners mee te laten doen. Hier mijn presentatie over checks and balances ofwel teugels en tegenwichten:

Burgervisitatie, burgerjournalistiek, burgeraudits, petities, wijkschouwen, hackatons: er is zoveel meer om in te zetten dan de inspraakavond of het interactieve beleidsproces. Misschien ietsje minder meepraten en meer meecontroleren? ? ?





maandag 16 oktober 2017

Referendum inlichtingen diensten

Is het raar om politieke partijen te vragen uitleg te geven over de nieuwe Wet op de inlichtingen en veiligheidsdiensten?  Met de wet krijgen de AIVD en MIVD uitgebreide bevoegdheden. Mooi voor misdaadbestrijders, maar een probleem voor privacy beschermers. Bij uitstek iets om zorgvuldig mee om te gaan.

Ik ben van mening dat voor bestrijden van terrorisme uitstekende inlichtingendiensten met bevoegdheden nodig zijn.  Ik ben ook van mening dat macht corrumpeert en dat de macht om zoveel gegevens op te halen kan corrumperen.

Het gaat hier niet om een verdrag   van meerdere landen,  we hebben het in eigen hand!  Of de "sleepwet"  te ver gaat weet ik nog niet.  Laten we hopen dat het een inhoudsrijke discussie wordt.  Want afwijzen van de wet heeft net zo goed vergaande gevolgen als aannemen ervan! Ik zal vooral kijken naar de tegenmacht en toezicht.

Ik  verheug me erop.

dinsdag 10 oktober 2017

Identiteitspolitiek

Dokters die een protocol niet opvolgen hebben het niet gemakkelijk. In de Volkskrant gaf laatst een dokter aan dat hij een jonge musicus met Parkinson niet een dopamine agonist geeft heel wat moet uitleggen. Dit medicijn vertraagt namelijk het ziekteproces. Maar het medicijn is zeer verslavend en de dokter schatte de musicus in als zeer verslavingsgevoelig. Hoewel de dokter wat had uit te leggen denken we daarna dat het goed is dat de dokter bleef nadenken en niet klakkeloos regels volgde. De individuele aspecten zijn heel belangrijk.

De meeste mensen zullen zeggen: hulde voor de dokter die blijft nadenken, want wat voor de gemiddelde mens werkt is belangrijk, maar een extra toets om te kijken of het klopt vinden we beter. De mensen zijn immers verschillend en de praktijk is ingewikkelder dan een proef met medicijnen, waarbij mensen met gemengde klachten niet snel tot de onderzoeksgroep doordringen.

Individu en gemiddelde mensen
We hebben het hier eigenlijk over het afwijkend van de gemiddelde richtlijn om individueel een betere maatregel te nemen, een opgave voor de samenleving. De protocollen die een slechte naam hebben zijn juist opgesteld om meer te werken met maatregelen die bewezen werken. Wie niet naar het protocol kijkt en alleen naar de persoon zal eerder fouten maken. Het individu is belangrijk, de gemiddelde mens moet je ook niet veronachtzamen: wij zijn namelijk in overgrote meerderheid gemiddelde mensen. Die nuance zal iedereen aanspreken, het is allemaal niet zo zwart wit als het lijkt. 

Tot nu toe is mijn betoog vrij kleurloos. De meeste mensen zullen het met mij eens zijn dat je naar beiden moet kijken: de gemiddelde ingreep en het specifieke individu. Het gaat er om te blijven beseffen wat je precies doet en de richtlijn niet te dwingend laten zijn, maar ook niet te negeren. Je kijkt bij je beoordeling naar de bedoelingen van de arts, niet naar de regels.

In de politiek wordt dit betoog plotseling erg gevoelig.

Individu en gemiddelde mensen
Het heet identiteitspolitiek en links en rechts lijken hier wat individuen door te slaan. Zo pleiten mensen uit een minderheid, bijvoorbeeld transgenders ervoor om geen protocol te gebruiken: ze worden nu aangesproken met man of vrouw, terwijl die identiteit inmiddels niet meer klopt. Een terecht punt, wat geen reden zou hoeven te zijn om de algemene regel om mensen aan te spreken met dame of heer overboord te gooien, wel om te kijken wanneer je het protocol volgt en wanneer niet. De rechterkant loopt te hoop tegen die genderpolitiek en pleit er voor om niet te moeilijk te doen en het protocol te handhaven en de uitzonderingen niet toe te staan. Rechts is momenteel het meest zichtbaar hierin (en doet alsof links alle protocollen overboord wil zetten).

Deze alles of niets strategie zien we ook bij de kunst van het beledigen. Nu is het (nieuw-) rechts die claimt een recht te hebben op beledigen. Met smaak wordt een term als “dobbernegers” geintroduceerd. Ook in de hoop dat iemand reageert en je verhaal meer aandacht krijgt. In reactie daarop zie je in links dan weer eisen opkomen om het recht om niet beledigd te worden vast te leggen. (daarover deze blog: een tussenweg)

Zwart /witte politieke discussies
Zouden het discussies zijn over geneeskunde, dan waren er nog wel gesprekken te voeren over wat het beste uit pakt. Bij de politiek is die middenweg verdwenen. Je staat voor een eenduidige richtlijn of juist geen richtlijn. Past mooi bij de digitale wereld van goed of fout, aan of uit, zwart of wit. Je bent tegenwoordig ook al voor of tegen euthanasie, het advies van de Commissie Voltooid leven was veel te genuanceerd om een rol te kunnen spelen in de politiek. 

Ik zag ook al dat kinderfeestjes tegenwoordig verstoord worden als er sprake is van cowboys of indianen, dat is immers het vieren van een genocide. Zit zeker wat in, maar wordt de cowboy daar echt als goed en de indiaan als te vermoorden volk gezien door de kinderen? Zelf was ik overigens liever indiaan, is dat dan links en kwam ik als kind in opstand tegen de genocide, of vond ik die indianentooi gewoon kleuriger? Heeft het feestje van vroeger niet juist mijn verbondenheid met indianen vergroot?

Misschien hebben mensen daarom een hekel aan politiek.