zondag 12 november 2017

Kies de juiste vijand

Ook zo boos op Bono? En wat te denken van de Britse koningin? Bono is via een brievenbusfirma in Guernsey eigenaar van een winkelcentrum van 3.700 vierkante meter in Litouwen. Daarover is sinds 2011 geen winstbelasting betaald. Zo zou de Britse koningin Elizabeth II een deel van haar privévermogen hebben geïnvesteerd in een fonds op de Kaaimaneilanden. En dat fonds belegt weer in een controversieel Brits bedrijf, Brighthouse, dat consumenten wurgkredieten oplegt. Schande!

Maar is dat wel waar we ons boos over moeten maken? Stel je voor dat dierenmishandeling gewoon toegestaan is. Dan spreken we af dat we boos zijn als we iemand zien die vlees van mishandelde dieren eet, tenzij hij uitgesproken voorstander is van dierenmishandeling, want dan mag hij het natuurlijk wel. Neem dus aan dat zo'n moreel hoogstaande persoon op een receptie wat vlees eet en het blijkt bio-industrievlees te zijn! Vervolgens gaan we allemaal woedend twitteren over een linkse moraalridder die doet wat gewoon toegestaan is: vlees uit de bio-industrie eten. Gevolg: eter is geslachtofferd en er verandert niets.

Moraalridders mogen iets niet? Anderen dus wel!
Het is eigenlijk het toppunt van liberalisering om zo boos te reageren op Bono. Je pakt hier en daar iemand die (per ongeluk?) iets niet heeft gezien. De boodschap is: het mag als je een rotzak bent. In het geval van vlees eten heeft het mij altijd gestoord dat mensen die tegen dierenmishandeling zijn meer moeten betalen dan mensen die dat niet zijn. Heb je een andere mening over vlees? Dan krijg je korting. Bono en de Britse queen zullen waarschijnlijk netjes reageren en de boel op orde brengen. De woede is dan voorbij en aan beiden kleeft een vlekje. Maar er verandert niets. De boosheid is snel voorbij.

Voortaan passen mensen die het beste voor hebben met de mensheid wat beter op. De belastingregels veranderen vervolgens niet. De belastingconcurrentie gaat door met als gevolg dat de superrijken zonder veel moraal hun vermogen lekker in een belastingparadijs stallen. En laten we onze ogen er niet voor sluiten dat die rijkdom hen macht geeft. En dat we wat moeten wheelen en dealen om hun macht wat aan banden te leggen.

Natuurlijk is het leuk om te constateren dat rijke sterren niet heilig zijn. Maar misschien toch even de tijd nemen om boos te zijn op de juiste partijen. Misschien wel op onszelf omdat we iets toestaan waar we het niet mee eens zijn.

woensdag 1 november 2017

Geen zelfregie in een soeverein Catalonië


Als je denkt aan burgerschap, eigen kracht en hoe mensen zelf de regie over hun leven pakken, kun je niet om Catalonië heen. Vanuit mijn visie bekeken is het referendum en de reactie daarop van Rajoy het anti-burgerschap. Tegelijk denken veel Catalanen juist de regie terug te nemen van Spanje. Het geeft aan hoe binnen dat idee van zelfbestuur en zelfregie verschillende kijken op burgerschap opkomen.

Anti-burgerschap
Catalonie is met het referendum anti-burgerschap. Bewoners van de regio gaan niet met elkaar in gesprek over de vraag hoe ze hun regio meer zelf kunnen besturen, maar vragen per referendum aan hun premier om zich als een natie los te maken van Spanje. Demonstranten die pro Catalonie zijn, rekenen daarbij net zo goed op een politicus als de demonstranten die pro Spanje zijn. Het hele idee dat je zoiets als je losmaken van een natie kunt zien als zelfbestuur is een monstrum. De natie is eerder anti-zelfbestuur en is een manier om van bovenaf zaken te kunnen opleggen aan minderheden.

Volkssoevereiniteit en burgerschap
Catalonie is met het referendum door anderen gezien als pro-burgerschap. Aan de reactie van Spanje kun je namelijk zien dat Rajoy geen enkele poging doet om de Catalanen voor zich te winnen. Electoraal is het voor hem voordeliger om hard in te grijpen, dat vinden zijn kiezers leuk. Dat past in een lange traditie in Spanje om centralistisch te regeren. En in een lange traditie van Catalonie om zelfstandig te willen worden en te streven naar soevereiniteit. Een land met een eigen taal en eigen gebruiken en een eigen president. Maar niet in een idee over zelf als bewoner met je mede-bewoners je regio of land gaan besturen.

Waar wil je heen in de toekomst?
Een echt gesprek over de voors en tegens van het afsplitsen wordt niet gevoerd. In elk geval niet tussen bewoners van Catalonie. Dat gesprek zou dan moeten gaan over hun eigen toekomst en hoe ze die willen invullen.

Een voorbeeldje. Ik ben geen voetbalfan, maar willen de Catalanen dat Barcelona nummer één wordt in de Catalaanse competitie, zodat ze alleen bij de Europacup nog wat in kunnen brengen tegen Real Madrid? Dan zal de financiele stroom die nodig is om te blijven winnen snel opdrogen! In het voetbal is het vrij simpel, afgezien van leuke verrassingen wint de club met het meeste geld. Interessanter, maar minder aansprekend is wat de Catalaanse bevolking in de toekomst wil met haar economie. Voordat ze de euro in kunnen voeren moeten ze laten zien dat ze gedegen financieel beleid kunnen voeren. Dat kunnen ze op termijn best aantonen, maar in eerste instantie zullen ze en eigen munt in moeten voeren. Dat remt de handel met de rest van Europa. Dan hebben ze nog niet eens een duidelijk beeld van de manier waarop ze de Catalexit gaan vormgeven, want ze starten zonder handelsverdrag met de EU.

Je toekomst in handen nemen
Burgerschap en eigen regie gaat over je toekomst zelf in handen nemen. Mensen die dat willen hebben niets te zoeken bij Rajoy of Puigdemont. Je ziet dat door te stemmen je lot als “volk” in handen willen nemen altijd leidt tot het vermorzelen van het midden, waar gezocht wordt naar oplossingen. Die strategie van polarisatie leidt tot geweld en het elkaar vertellen wat de ander moet doen. Stemmen hielp ook niet in Noord Ierland, in Noord Irak, in Somalie, in Kenya. Stemmen is wel een manier om machthebbers weg te sturen en richting te geven, maar het is ook een manier om niet met minderheden in debat te hoeven.

Einde van de natiestaat

Is de natiestaat nog wel een oplossing voor soevereiniteit van een volk? Ik geloof er niets van. De essentie van wat er gebeurt is niet dat er in heel Europa nieuwe naties ontstaan, maar dat de natie juist niet goed kan omgaan met regionale behoeften en regionale verschillen. Een idee van één volk in een bepaalde regio is volstrekt achterhaald. Daarvoor is de wereld te internationaal en te divers geworden.